پلورال افیوژن یا تراوش جنبی (Pleural effusion) سایر نام ها: آنالیز مایع جنب، آنالیز مایع آمپیم، آسپیراسیون قفسه سینه یا مایع جنب،آنالیز مایع پلور، کشیدن مایع پلور، توراسنتز و تجزیه مایع پلور

• در زبان عامیانه به آن «آب آوردن ریه» هم می‌گویند، به تجمع بیش‌ازحدِ مایع در فضای جنب که دور شش‌ها را احاطه کرده، گفته می‌شود. این مایع اضافی تنفس طبیعی را مختل می‌کند، چرا که به شش‌ها اجازه بازشدن نمی‌دهد.

• انواع متفاوتی از پلورال افیوژن بر حسب آنکه ماهیت مایع تجمع‌یافته چیست یا چه عاملی موجب تجمع آن شده، موجود است؛ مثل هیدروتوراکس (مایع سِـروزی)، هموتوراکس (خون)، یورینوتوراک (ادرار)، شیلوتوراکس (کیلوس) و پیوتوراکس (چرک) که به این مورد آخر «آمیم جنب» گفته می‌شود.

روش‌های متفاوتی برای طبقه‌بندی پلورال افیوژن وجود دارد:

بر پایه منبع مایع : مایع سِـروزی ، خون ، کیلوس ، چرک ، ادرار

بر پایه منبع پاتوفیزیلوژی : رانسوداتیو ، اِگزوداتیو

• شرایط نمونه گیری و ملاحظات نمونه گیری:

  • برای انجام این آزمون رضایتنامه را از بیمار بگیرید.
  • به بیمار گوشزد نمایید که نیازی به ناشتایی یا مصرف آرام بخش نمی باشد.
  • بیمار را آگاه سازید که حتی الاامکان سرفه نکند و حرکت ننماید تا مانع از آسیت سهوی ناشی از سوزن به ریه یا پلور در حین روش کار گردد.
  • چنانچه بیمار دچار سرفه های مزاحم می باشد، قبل از انجام این روش به وی داروی ضد سرفه بدهید.
  • توجه نمایید که معمولاً از اشعه X یا اسکن اولتراسوند برای تعیین محل استفاده می کنند. از فلوئوروسکوپی نیز می توان استفاده نمود.
  • معمولاً بیمار را در وضعیت عمودی قرار می گیرد، به طوری که دست ها و شانه ها بالا و بر بالشی که روی یک میز قرار گرفته، تکیه می کند. در این وضعیت دنده ها از یکدیگر باز و فضای بین دنده ای برای ورود سوزن وسیع تر می گردد.
  • بیماری که نمی تواند در وضعیت عمودی نشیند، باید به پهلوی سمت غیر مبتلا بخوابد. طوری که محل آسپیراسیون حتی الامکان بالا قرار گیرد. سپس توراسنتز به روشی کاملا استریل انجام می شود.
  • محل ورود سوزن ابتدا توسط دق کردن و سمع و نیز بررسی عکس اشعه ی X، اسکن اولتراسوند یا فلوئوروسکوپی قفسه سینه مشخص می شود، و سپس به روش آسپتیک تمیز شده و به طور موضعی بی حس می گردد.
  • سوزن در فضای جنب قرار گرفته و مایع با یک سرنگ از یک شیر سه راهی کشیده می شود. اکنون بیشتر کیت های توراسنتز دارای سوند سر پهن و نرمی روی سوزن می باشند. سوزن را بیرون می کشند و سوند سیلاستیک بر جای می ماند. سپس مایع آسپیره می گردد. به کارگیری این گونه سوند های نرم تا

  اندازه زیادی میزان وقوع پنوموتراکس ناشی از این روش را کاهش داده است. از روش های گوناگونی می توان برای تثبیت سوزن یا سوند آسپیراسیون به منظور محکم کردن سوزن در جای خود به هنگام جمع آوری مایع استفاده نمود.

  • یک سوند پلی اتیلنی کوتاه برای کشیدن مایع وارد فضای جنب نمود تا احتمال خطر سوراخ شدن جنب احشایی و بروز پنوموتوراکس کاهش یابد. همچنین می توان با متصل کردن سوند به سیستم تخلیه کننده با نیروی جاذبه، حجم زیادی مایع جمع آوری کرد.
  • نبض بیمار را از نظر برادیکاردی رفلکسی بررسی نمایید و بیمار را از نظر تعریق و احساس غش کردن طی انجام کار مورد ارزیابی قرار دهید.
  • پس از انجام کار پانسمان کوچکی روی محل سوزن ببندید. معمولاً بیمار را به مدت یک ساعت روی پهلوی غیر مبتلا بر می گردانند تا محل سوراخ پلور بهبود یابد.
  • روی نمونه، نام بیمار، تاریخ، منشأ مایع و تشخیص را برچسب بزنید. نمونه را بلافاصله به آزمایشگاه بفرستید. کلیه آزمایش های مایع پلور باید بالافاصله انجام شود تا از نتایج کاذب ناشی از تخریب شیمیایی یا سلولی اجتناب شود.
  • لازم است تا یک عکس اشعه X از قفسه سینه برای کنترل پنوموتراکس برداشته شود. علایم حیاتی بیمار را کنترل نمایید.
  • بیمار را از نظر سرفه یا دفع ترشحات خونی (هموپتزی) تحت نظر بگیرید، زیرا ممکن است نشانه وارد آمدن تروما به ریه باشد. همچنین بیمار را از نظر نشانه ها و علایم پنوموتوراکس، پنوموتوراکس کششی، آمفیزم زیر جلدی و عفونت چرکی ( مانند تاکی پنه، تنگی نفس، کاهش صداهای تنفسی، اضطراب، بیقراری و تب) بررسی نمایید.
  • صداهای ریه بیمار را از نظر کاهش صداهای تنفسی مورد بررسی قرار دهید؛ زیرا می توانند نشانه پنوموتوراکس باشد. اگر بیمار دچار تنگی نفس نبود می تواند فعالیت طبیعی خود را معمولاً یک ساعت پس از پایان این روش از سر گیرد.

کاربردهای بالینی:

• توراسنتز برای تعیین علت افیوژن پلور، بدون علت مشخص به کار می رود. همچنین از آن برای رفع فشار درون قفسه سینه به سبب تجمع حجم زیادی از مایع که مانع از تنفس گشته، نیز استفاده می شود.  
• آنالیز مایع پلور در بررسی علت التهاب پرده جنب و تجمع مایع در جنب، مفید است.

هزینه های پونکسیون مایع پلور در بیمارستان ها و مراکز درمانی مشهد:

• • هزینه های پونکسیون مایع پلور در مراکز درمانی مشهد بسته به نوع بیمارستان حدود 80 دلار متغیر می باشد.
  • برای اطلاع از هزینه های دقیق این خدمت در هر بیمارستان به صفحه بیمارستان مورد نظر مراجعه نمایید.